به نقل از «فرارو»

دشواری تنش‏‏‌زدایی ایران و عربستان

تاریخ انتشار: ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۲۸۴۳۱

یک سال پس از احیای روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی، دو طرف همچنان در حال تجربه کردن تنش‌ها هستند. رایزنی‌ها و بازگشایی‌های دیپلماتیک دو کشور به دلیل درگیری‌های منطقه‌ای ادامه دار و بی اعتمادی عمیق، به ویژه در مورد متحدان آن‌ها و همچنین تشدید اوضاع در یمن و لبنان، به توافق‌های مهمی تبدیل نشده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش دنیای اقتصاد، «دیوید اوتاوی» کارشناس خاورمیانه و خبرنگار سابق واشنگتن پست در امور خاورمیانه ۹ مارس در مرکز ویلسون نوشت: یک سال پیش، در ۱۰ مارس، عربستان سعودی و ایران پس از یک وقفه ۷ ساله برای تجدید روابط دیپلماتیک توافق کردند و متعهد شدند که در رقابت توفانی خود برای برتری در خلیج فارس، دوره جدیدی از همکاری را آغاز کنند. آن‌ها سفیران خود را مبادله، سفارتخانه‌ها را بازگشایی و جلسات متعدد سطح بالایی برگزار کرده‌اند.

سفر ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران به ریاض در ماه نوامبر نیز به منزله اولین سفر یک ایرانی در سطح وی در ۱۱سال گذشته به ریاض محسوب می‌شد. لحن رابطه آن‌ها به طور قابل‌توجهی از خصمانه آشکار به بسیار محتاطانه تغییر کرده است. آن‌ها همچنین برای جلوگیری از تشدید جنگ اسرائیل و حماس به یک درگیری منطقه‌ای -که حملات جنبش حوثی‌های مورد حمایت ایران در یمن به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ آن را تهدید می‌کند و همچنین برهم زدن مذاکرات شکننده صلح با عربستان سعودی برای پایان دادن به جنگ داخلی ۹ ساله یمن محسوب می‌شود- در حال کار کردن هستند.

تمدید دیپلماتیک؟

به‌رغم همه این دستاورد‌های اولیه دیپلماتیک، عربستان سعودی و ایران هنوز هیچ توافق‌نامه‌ای را در هیچ زمینه‌ای غیر از دیپلماسی امضا نکرده‌اند، چه رسد به اینکه آن را اجرا کنند. وزرای خارجه، دارایی و اقتصاد آن‌ها جلسات متعددی را برای احیای موافقت‌نامه عمومی ۱۹۹۸ خود برای همکاری در همه زمینه‌ها به غیر از امنیت، و همچنین موافقت‌نامه همکاری امنیتی ۲۰۰۱ خود برگزار کرده‌اند. با این حال، تاکنون نیز جان تازه‌ای در آن دمیده نشده است.

برعکس، آن‌ها مسائل جدید و قدیمی را یافته‌اند که می‌توانند در مورد آن‌ها چانه بزنند و به عنوان یادآوری دائمی از آنچه آن‌ها را از هم دور نگه می‌دارد، عمل می‌کند.

در نشست اضطراری ۵۷ عضو سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب که ۱۲نوامبر در ریاض برگزار شد، عربستان سعودی از تلاش‌های ایران برای بسیج حمایت نظامی از حماس در جنگ با اسرائیل و فشار بر شش کشور عربی - مصر، اردن، امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش- برای قطع روابط با دولت یهود جلوگیری کرد.

رئیسی، رئیس‌جمهور ایران و محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی (MBS)، حاکم بالفعل پادشاهی، با دیدار در اجلاس سران برای بحث در مورد زمینه‌های مختلف ممکن برای همکاری، از جمله سرمایه‌گذاری عربستان سعودی در اقتصاد تحریم شده ایران، تاریخ‌ساز شدند.

محمد الجدعان، وزیر دارایی عربستان یک بار اعلام کرد که این امر می‌تواند «بسیار سریع» اتفاق بیفتد. اما بنا بر گزارش‌ها، ام بی‌اس به رئیسی گفته است که ایران باید فعالیت‌های متحدان عرب منطقه‌ای و نیابت‌های خود را به عنوان پیش‌نیاز برای هرگونه کمک مالی یا اقتصادی عربستان مهار کند.

عربستان سعودی همچنین سیگنال‌های دیگری مبنی بر ادامه نارضایتی خود از رفتار ایران در پی توافق عادی‌سازی ارسال کرده است. به عنوان مثال، مقامات متولی حج دو کشور در ژانویه به توافقی دست یافتند تا ایرانیان پس از ۷ سال ممنوعیت سعودی، به مکه بازگردند تا حج عمره را در مقدس‌ترین مکان‌های اسلامی برگزار کنند. سپس در اواسط فوریه، تهران اعلام کرد که برنامه سفر ۳۰هزار نفر ایرانی را به دلیل «اختلافات فنی» بر سر مجوز پرواز لغو کرده است. هیچ یک از طرفین توضیح نداده‌اند که این به چه معناست یا چه زمانی ممکن است مشکل حل شود تا زائران ایرانی به کشور بازگردند.

اختلافات منطقه‌ای

در همین حال، اختلاف قدیمی بین ایران و کویت بر سر میدان نفت و گاز آرش در شمال خلیج فارس دوباره شعله ور شد و عربستان سعودی و متحد عربش کویت از به رسمیت شناختن ادعا‌های ایران در مورد سهم ۴۰‌درصدی از این ذخایر خودداری کردند. در ماه ژوئیه، عربستان سعودی اعلام کرد که این کشور و کویت با هم از «حقوق کامل» بر کل میدان برخوردار هستند، موضعی که توسط هر۶ پادشاهی عرب خلیج فارس در آخرین نشست سران خود در دسامبر مورد تایید قرار گرفت.

در نتیجه، تحلیلگرانی که چشم انداز سیاسی را برای یافتن نشانه‌هایی از تغییر در سیاست‌های ایران، به ویژه توافق عادی سازی بین ایران و عربستان سعودی جست وجو می‌کنند، به سختی توانسته‌اند یکی از این نشانه‌ها را پیدا کنند. دو نقطه داغ اصلی که روابط جدید عربستان و ایران را تهدید می‌کند، در درجه اول در یمن و لبنان در جریان است.

یمنی‌ها همچنان به شلیک موشک‌ها و پهپاد‌ها به سمت کشتی‌های تجاری در حال تردد در دریای سرخ ادامه می‌دهند تا حمایت خود را از حماس در جنگ با اسرائیل نشان دهند. با این حال، آسیب‌های جانبی نیز به طرح اصلی عربستان سعودی برای توسعه اقتصادی غیرنفتی که تا حد زیادی بر دریای سرخ متمرکز است، وارد شده است. این طرح شامل راه‌اندازی یک صنعت توریستی جدید و همچنین ساخت یک شهر فوق مدرن کاملا جدید به ارزش ۵۰۰ میلیارد دلار است.

تاکنون هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه ایران کاری برای تحت فشار قرار دادن حوثی‌ها برای توقف حملات خود به کشتی‌های بین‌المللی دریای سرخ انجام داده است، وجود ندارد. حوثی‌ها هرگونه مداخله ایران را رد کرده‌اند و تضمین داده‌اند که قصد ندارند درگیری را فراتر از حمایت خود از حماس علیه اسرائیل گسترش دهد. عربستان سعودی به نوبه خود از به خطر انداختن مذاکرات صلح خود با حوثی‌ها با امتناع از پیوستن به گروه ویژه دریای سرخ به رهبری ایالات متحده که برای مقابله با حملات این گروه به کشتیرانی در آنجا تشکیل شده است، به دقت اجتناب کرده است.

در لبنان، متحد ایران، حزب الله به تبادل آتش توپخانه با اسرائیل در سراسر مرز ادامه می‌دهد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تقریبا هر روز تهدید می‌کند که برای عقب راندن حزب الله از مرز و ایجاد یک منطقه حائل در آنجا، حمله‌ای تمام عیار انجام خواهد داد. بنا بر گزارش ها، ایران نه از ترس برهم زدن تنش زدایی تازه اش با عربستان سعودی، بلکه به خاطر نگرانی از تشدید تنش به حزب الله مشاوره می‌دهد، چرا که یک جنگ منطقه‌ای منجر به حمله مستقیم اسرائیل و ایالات متحده به آن می‌شود.

سعودی‌ها لبنان را نمونه آزمایش دیگری از تمایل ایران برای بهبود روابط با خود با پذیرش رئیس‌جمهور جدیدی می‌دانند که به تهران وابسته نیست. لبنان در ۱۵ ماه گذشته بدون دولت کارآمد بوده است. نامزد حزب الله مورد حمایت ایران سلیمان فرنجیه ۵۸ ساله است که آرای کافی در پارلمان برای انتخاب شدن ندارد. جهاد آزور، ۵۷ ساله، نامزد مخالف، تکنوکرات ارشد صندوق بین‌المللی پول نیز این کار را نمی‌کند. سعودی‌ها اشاره کرده اند که آماده سازش هستند، اما هیچ نشانه‌ای از حزب الله یا ایران در آن وجود ندارد.

کانون‌های حریق زیادی در سراسر منطقه خاورمیانه شعله‌ور است و عربستان سعودی و ایران هر دو در ترس از تشدید تنش هستند که می‌تواند آن‌ها را نیز درگیر کند. با این حال، متحدان و منافع آن‌ها در تضاد دائمی باقی می‌مانند و درک اینکه چگونه عادی سازی روابط دیپلماتیک تهران و ریاض به زودی منجر به تنش زدایی اساسی خواهد شد، دشوار است.

منبع: فرارو

کلیدواژه: قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل عربستان سعودی عربستان سعودی دریای سرخ حزب الله منطقه ای حوثی ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۲۸۴۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بلومبرگ: عربستان فعالان منتقد اسرائیل را دستگیر می‌کند

یک رسانه آمریکایی گزارش داده عربستان سعودی دستگیری شهروندان منتقد سیاست‌های اسرائیل در فضای مجازی را دستگیر می‌کند. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، وبگاه شبکه خبری بلومبرگ امروز جمعه گزارش داده عربستان سعودی در بحبوحه چراغ سبز برای روابط دیپلماتیک با اسرائیل دستگیری شهروندان به دلیل انتشار مطالبی در فضای مجازی در ارتباط با جنگ در غزه را تشدید کرده است.

طبق این گزارش، بازداشت افراد و محدود کردن آزادی بیان و اظهارنظرهای سیاسی در فضای مجازی که دامنه آن گاه شامل  حال کودکانی که تنها 10 سال سن دارند مسئله‌ای نامعمول  در عربستان نیست، اما به نظر می‌رسد موج جدید دستگیری‌های اخیر ریشه در نگرانی‌های امنیتی‌ای دارند که به «عملیات طوفان‌الاقصی» در 7 اکتبر و اتفاقات مابعد آن مربوط می‌شوند. 

حملات اسرائیل به غزه تاکنون به شهادت بیش از 34 هزار فلسطینی منجر شده و بسیاری از دیگر شهروندان در این منطقه را در معرض نیازهای فوری برای غذا و مسائل درمانی قرار داده است. این اتفاقات باعث ایجاد موجی از انتقادها علیه اسرائیل در جهان عرب و حتی کشورهای غربی از جمله ایالات متحده آمریکا شده است.

عربستان سعودی و متحدان منطقه‌ای این کشور از جمله مصر و اردن نگران هستند که این روند ممکن است موجب آغاز موجی از اعتراضات داخلی در این کشورها شوند. خاطرات خیزش‌های سال 2011 که به «بهار عربی» معروف شد هنوز از یاد بسیاری از حکام عرب نرفته و بسیاری از آنها نگران تکرار آن رویدادها هستند.

منابع نزدیک به عربستان سعودی می‌گویند از جمله افرادی که به تازگی به این دلیل دستگیر شده مدیران یکی از شرکت‌هایی است که جزو پیمانکاران طرح تحول اقتصادی موسوم به «چشم‌انداز 2030» است. گفته می‌شود این فرد بازداشت‌شده دیدگاه‌های خود در خصوص غزه را در فضای مجازی ابراز کرده است.

منابع مورد استناد بلومبرگ گفته‌اند یک چهره رسانه‌ای دیگر که گفته اسرائیل هرگز نباید مورد بخشش قرار گیرد نیز جزو دستگیرشدگان است. فرد دیگری که گفته که رستوران‌های فست‌فود آمریکایی بایستی به دلیل حمایت ایالات متحده از اسرائیل تحریم شوند نیز دستگیر شده است.

یک فرد مطلع از نحوه تفکر حکومت عربستان سعودی موج دستگیری های اخیر را تأیید کرده و دلیل آن را سطح بالای هشدار در عربستان بعد از 7 اکتبر دانسته و گفته حکام سعودی تمایل دارند از اظهارنظرهایی در فضای مجازی که ممکن است امنیت ملی را به خطر بیندازند جلوگیری کنند.

این دستگیری‌ها نشان می‌دهند محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی که به طور غیررسمی اداره کل امور حکومتی در این کشور را در اختیار دارد در صورت تصمیم‌ به عادی‌سازی روابط با اسرائیل هیچ گونه انعطاف‌پذیری و توجه به افکار عمومی نشان نخواهد داد.

احتمال توافق ریاض-واشنگتن بدون عادی‌سازی روابط با اسرائیلوزیر خارجه عربستان: قبل از توقف جنگ در غزه هیچ بحثی درباره عادی‌سازی با اسرائیل نمی‌کنیمرسانه سعودی: تبلیغات آمریکا و اسرائیل درباره عادی‌سازی با عربستان برای تحریف افکار عمومی است

ساعاتی قبل‌تر خبرگزاری رویترز به نقل از منابع مطلع گزارش داده بود دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در حال نهایی‌سازی توافق امنیتی دوجانبه با عربستان سعودی برای ارائه ضمانت‌های امنیتی و همچنین کمک‌ به برنامه هسته‌ای است و این در حالی است که هنوز چشم‌اندازهای مبهی برای تحقق توافقی جهت عادی‌سازی روابط میان ریاض و تل‌آویو وجود دارد.

دولت آمریکا به ریاست جو بایدن از چند ماه پیش به دنبال میانجی‌گری برای عادی‌سازی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل  در ازای موافقت با توافقی دیگر با عربستان سعودی برای ارائه کمک در زمینه انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای و همچنین ضمانت‌های امنیتی و دفاعی به این کشور خاورمیانه است.

دو منبع مطلع روز پنجشنبه به خبرگزاری رویترز گفته‌اند در پیش‌نویس یک سند، اصول و طرح‌هایی برای احیای تلاش‌های ایالات متحده آمریکا جهت شکل‌دهی به «منطقه ناپایدار خاورمیانه» که بعد از عملیات 7 اکتبر موسوم به «طوفان‌الاقصی» از ریل خارج شدند مشخص شده است.

رویترز نوشته مذاکره‌کنندگان آمریکا و عربستان فعلاً توافق امنیتی دوجانبه میان دو طرف را در اولویت قرار داده‌اند و این توافق قرار است در مرحله بعد، بخشی از بسته گسترده‌تری باشد که به «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل ارائه می‌شود. نتانیاهو آنگاه بایستی در خصوص دادن امتیاز برای برقراری رابطه با عربستان تصمیم بگیرد. 

انتهای پیام/